آسیب های چند لیگامانی در زانو
دکتر فیروز مددی- متخصص ارتوپدی،فوق تخصص ارتوپدی اطفال
زانو یکی از مهمترین مفاصل بدن می باشد به طوری که تمامی وزن بدن از طریق این مفصل تحمل می گردد. زانو یک مفصل لولایی است و دارای لیگامان های متعددی است که این لیگامان ها مسؤول نگهداری پایداری زانو، جلوگیری از حرکت قدامی و جانبی زانو می شوند.
لیگامان کولترال داخلی در سمت داخل زانو قرار گرفته است و از کوندیل داخلی زانو منشاء می گیرد و به قسمت داخلی درشت نی اتصال دارد. این لیگامان از جابجایی زانو به سمت خارج جلوگیری می کند و همچنین جلوی باز شدن زانو از داخل را می گیرد.
لیگامان کولترال خارجی در سمت بیرونی پا قرار دارد و از کوندیل خارجی ران در بالا منشاء می گیرد و به استخوان نازک نی یا فی بولا در پایین متصل می شود. این لیگامان از جابجایی پا به سمت خارج جلوگیری می نماید.
لیگامان صلیبی قدامی یکی از مهمترین لیگامان های زانو می باشد. این لیگامان از حفره بین دو کوندیل زانو منشاء می گیرد و به صفحه فوقانی استخوان درشت نی ( پلاتوی تیبیا) متصل می شود. این لیگامان نیز مانند سایر لیگامان های زانو باعث پایداری زانو می گردد همچنین این لیگامان از حرکت قدامی ساق پا بر روی استخوان ران جلوگیری می نماید.
لیگامان صلیبی خلفی نیز از حفره بین دو کوندیل استخوان ران منشاء می گیرد و به صفحه فوقانی استخوان درشت نی متصل ( پلاتوی تیبیا) می شود. این لیگامان در کنار لیگامان صلیبی قدامی به صورت ضربدری قرار گرفته است و از به پشت رفتن ساق پا ممانعت می نماید. همچنین این لیگامان به همراه لیگامان صلیبی قدامی باعث پایداری زانو در حرکات چرخشی می شود.
هر ضربه مستقیمی به زانو و یا انقباض شدید عضلات اطراف زانو مثلا وقتی که دونده ای به طور ناگهانی تغییر مسیر می دهد می توانند به زانو و لیگامان های آن آسیب وارد نمایند. زمانی که مکانیسم آسیب رسان به زانو بسیار شدید و پرقدرت باشد این موضوع می تواند علاوه بر یک لیگامان موجب پارگی دو یا بیشتر از دو تا لیگامان های پایدار کننده زانو شود. این نوع از صدمات بسیار جدی هستند و می توانند موجب دیسلوکیشن یا در رفتگی زانو شوند در این حالت زانو دیگر پایدار نمی باشد و مقدار زیادی از عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد.
چه علائمی می تواند آسیب چند لیگامانی زانو داشته باشد؟
این آسیب همراه با درد شدید می باشد و معمولا تورم زیادی در زانو وجود دارد. بیمار بعد از آسیب توانایی راه رفتن ندارد و ممکن است عصب های ناحیه و حتی غضروف مفصلی در زانو آسیب ببیند. به علت اینکه در این موارد چندین لیگامان زانو آسیب می بیند زانو بعد از حادثه و بهبود علائم حاد ناپایدار می باشد. بیمار معمولا در حین راه رفتن احساس خالی کردن زانو در جهات مختلف را دارد و زانو به نظر بیمار لق می رسد.
تشخیص چگونه است؟
اولین اقدام گرفتن شرح حال است و بعد از آن نوبت به معاینه زانو توسط پزشک است. بعد از معاینه پزشک با توجه به اطلاعاتی که از معاینه و شرح حال بدست می آورد تصمیم به درخواست اقدامات پاراکلینیک می نماید. این اقدامات می تواند شامل درخواست عکس ساده، MRI و یا انجام آرتروسکوپی باشد. در عکس ساده ممکن است جابجای زانو یا حتی شکستگی استخوان های مفصل زانو باشد. در بعضی موارد در عکس ساده ممکن است شواهدی از کندگی استخوان از محل اتصال لیگامان به استخوان مشاهده گردد.
MRI اطلاعات بسیار بیشتری از عکس ساده در اختیار پزشک قرار می دهد. در MRI وضعیت پارگی لیگامان ها به خوبی مشاهده می شود و در صورت آسیب غضروفی و جدا شدن غضروف در MRI این آسیب قابل مشاهده است.
در MRI بالا آسیب لیگامان های صلیبی مشهود است.
درمان
در مواردی که آسیب چند لیگامان در زانو داریم جراحی ضروری است. در جراحی معمولا جراح با استفاده از گرافت های تاندونی سعی بر ترمیم لیگامان های آسیب دیده می نماید. بعد از جراحی نیز انجام یک فیزیوتراپی مناسب و کامل اندیکاسیون دارد.
تصویر فوق ترمیم پارگی لیگامان صلیبی تحتانی را نشان می دهد.
